Hij oogt zelfbewust zoals hij daar staat met zijn rustige blik, de handen gekruist en zijn poloshirt dichtgeknoopt. Mijn blik blijft hangen bij de tatoeages op zijn beide bovenarmen. Is dat Arabisch? Op zijn buik staat ‘Nu zeggen: Hoe verdient deze man zijn geld?’ Ik kijk en zeg tegen mijn partner: ‘Ik denk dat hij eigenaar is van een sportschool. Wat denk jij?’
Bij het lezen van het bijbehorende artikel blijkt al snel dat ik ernaast zit. De man op de foto is officier van justitie Roy Nanhkoesingh. Hij vertelt over de vooroordelen waarmee hij regelmatig wordt geconfronteerd als één van de weinige gekleurde officieren van justitie. ‘Want zwart? Dat moet toch de boef zijn.’
Vooroordelen
Het artikel intrigeert mij. Vooroordelen maken namelijk dat we situaties verkeerd inschatten en keuzes maken die niet bij de situatie passen. We zijn gewend om snel ons oordeel te geven. In veel situaties, bijvoorbeeld in het verkeer, moeten we snel een juiste inschatting maken van een situatie en kiezen hoe te handelen. We beoordelen dan razendsnel of iets past binnen onze bestaande kennis en ervaringen. Zo kiezen we een oplossing die aansluit bij wat eerder werkte. Kunnen we iets niet labelen, dan bedenken we er graag ons eigen antwoord op.
Oma, Nivea en Oen
Precies hetzelfde doen we ook tijdens een ontmoeting. Het maakt niet uit of het om mensen gaat of nieuwe ideeën. We grijpen in een fractie van een seconde terug op wat we al weten. Vaak oordelen we al tijdens het luisteren. Nog voordat de ander zijn zin heeft afgemaakt, hebben we onze mening klaar of weten we een oplossing. Het is bijna onmogelijk om onze OMA (Opvattingen, Meningen, Aannames) thuis te laten, Nivea (Niet invullen voor een ander) potjes dicht te houden en een OEN (Open, Eerlijk, Nieuwsgierig) in de ontmoeting te zijn.
Selectief
We zien en horen dus niet wat er daadwerkelijk is, maar wat we denken te zien en te horen. Onze waarneming is selectief en gekleurd. En zo komt het dat we mensen tekort doen of ze juist overschatten. Dat we slechts de helft van de mogelijkheden zien en alternatieven buiten onze blik vallen, dat we ja-maren en ideeën al in een pril stadium afschieten. Allemaal gemiste kansen. Door te snel te oordelen blokkeren we ons denkproces. Maar dit kan ook anders.
Afgewogen besluit
Wil je meer kansen voor je cliënten ontdekken, nieuwe ideeën verzinnen of misverstanden voorkomen, stel dan vaker je oordeel uit. Zeg tegen jezelf: Ik verken eerst de situatie en verzamel zoveel mogelijk invalshoeken zodat ik een afgewogen besluit kan nemen. Hierdoor gebruik je de energie die je stopte in het bedenken van aannames voor het scheppen van iets nieuws.
Drie stappen die je kunt zetten om je oordeel uit te stellen:
1 Open je mind. Probeer de volgende keer als je iemand ontmoet je mening in de ijskast te zetten. Aanvaard alles wat je hoort, ziet of voelt zonder oordeel. Luister wat de ander je vertelt zonder eigen gedachten.
2 Doe net als een kleuter die begint de wereld te begrijpen. Luister en stel open vragen. Wees oprecht nieuwsgierig. ‘Hoe zit dat nu eigenlijk bij jou?’ Vraag net zo lang door tot je begrijpt wat de ander bedoelt.
3 Kijk vervolgens welke nieuwe inzichten je dat heeft opgeleverd en neem daarna pas een besluit.
Begrijp me goed, uitstel van oordeel is geen afstel van oordeel. Het gaat me erom vertraagd te oordelen om een situatie eerst in zijn geheel te kunnen begrijpen. Wie in staat is zijn oordeel uit te stellen, staat automatisch meer open voor andere visies, andere meningen en vernieuwende oplossingen. Laat je inspireren door het nieuwe dat je ontmoet en verruim je blik.